Bjelančevine ili proteini → najviše različitih funkcija u živom organizmu
- Građevne tvari → keratin (kosa, dlaka, vuna, perje, rogovi)
- Vezivne tvari → kolagen
- Zaštitne tvari → protutijela
Proteini → polimeri
- Aminokiseline povezane peptidnom vezom
- Dipeptid → dvije aminokiseline
- Oligopeptid → tri do deset aminokiselina
- Polipeptid → deset do sto aminokiselina
- Proteini → više od sto aminokiselina
Dvadeset aminokiselina u
sastavu proteina.
Čovjek → sinteza deset
aminokiselina
Esencijalne aminokiseline
→ potreban unos u organizam
Gen → dio DNA koji nosi informaciju za sintezu proteina i
različitih molekula RNA
Genski kod → spona (“način komuniciranja”) između gena i
proteina
Ribonukleinska kiselina (RNA)
- Jezgra
- Citoplazma
- Ribosomi → sinteza proteina
- Jednolančana molekula
- Šećer riboza
- Dušična baza uracil
Tri vrste RNA:
Glasnička RNA
(mRNA)
• Izlazi iz jezgre u
citoplazmu na ribosome
• Uputa za sintezu proteina
Prijenosna ili transportna RNA (tRNA)
• Prijenos aminokiseline do
ribosoma
Ribosomska RNA (rRNA)
• Izgradnja ribosoma
Genski zapis (šifra ili kod) → slijed tri
nukleotida (triplet) na molekuli DNA
• Jedan triplet određuje
jednu aminokiselinu
Prepisivanje ili transkripcija
- Početak sinteze proteina
- Jezgra
- Prepisivanje kodova s DNA u kodone na mRNA
- Enzim RNA polimeraza
Prevođenje ili translacija
- Prevođenje upute s mRNA na redoslijed aminokiselina
- Ribosom
- tRNA donosi aminokiseline na ribosom
- Specifičan triplet dušičnih baza tRNA → antikodon
Prvi kodon → start kodon
AUG → metionin
Stop kodon → prekid sinteze proteina
- UAA
- UAG
- UGA
Proces sinteze proteina → jednak u svim živim bićima
Središnja biološka
dogma:
Eukarioti
Kodirajuće regije na
molekuli DNA → eksoni
Nekodirajuće regije → introni
Izrezivanje instronskih
sekvenci
Povezivanje eksona
